Raziye ÇAKIR

Ahlak, insanın doğasında var olan ve toplumsal yaşamı düzenleyen bir değerler sistemidir. Bu sistem, iyiyi kötüyü ayırt etmek, doğruyu yanlıştan ayırmak ve insan ilişkilerinde adaleti sağlamak gibi temel unsurlara dayanır. Ancak bu değerlerin varlığı, mutlaka bir dini inanca dayanmak zorunda değildir. İnsan, dinden bağımsız olarak da ahlaki bir yaşam sürebilir ve erdemli davranışlar sergileyebilir.

Tarihe ve günümüze baktığımızda, farklı kültürler ve inanç sistemlerinde, hatta hiçbir dini inancı olmayan topluluklarda bile ahlaki değerlerin var olduğunu görürüz. Sevgi, dürüstlük, merhamet, adalet gibi erdemler, dinin öğretileri olmadan da insanlığın ortak değerleri olarak benimsenmiştir. Çünkü ahlak, büyük ölçüde insanın vicdanına ve toplumsal yaşama uyum sağlama ihtiyacına dayanır.

Öte yandan din, ahlaka büyük bir derinlik ve rehberlik sunar. Dini öğretiler, ahlaki değerleri güçlendirir, insanı hem bireysel hem de toplumsal sorumluluklar konusunda teşvik eder. Bu anlamda din, ahlak için bir araç olabilir, ancak ahlakın varlığı için zorunlu bir koşul değildir. İnsanlar, dinden bağımsız olarak da iyiyi ve kötüyü ayırt edebilir, başkalarına zarar vermemek ve topluma katkıda bulunmak gibi evrensel değerleri benimseyebilir.
Bu durum, insanın içsel bir vicdan ve doğal bir empati yeteneğine sahip olmasından kaynaklanır. İnsan, diğer insanlarla yaşamak ve bu yaşamı sürdürülebilir kılmak için belirli ahlaki kurallara uymayı öğrenmiştir. Bu kurallar, bir inanç sistemine bağlı olmasa bile birey ve toplumun iyiliği için geçerli kalmıştır.
Sonuç olarak, din ve ahlak birbirinden bağımsız olabilir, ancak birlikte olduğunda daha güçlü bir sinerji yaratabilirler. Din, ahlaka anlam ve motivasyon katar; ahlak ise insanın dini inanca sahip olsun ya da olmasın, erdemli bir yaşam sürmesine olanak sağlar. Her ikisi de insanlık için önemli ve değerlidir, ancak ahlak için dinin zorunlu olduğunu söylemek, insanın doğuştan sahip olduğu vicdan ve empatiyi göz ardı etmek olur.