Bulgaristanlının ortalama mali zenginliği yaklaşık 5 bin avro. Bu para miktarına hanelerin banka mevduatlarındaki tasarrufları, nakit para, emeklilik ve sigorta fonlarındaki kaynaklar ve hisseler şeklindeki doğrudan yatırımlar dahil ediliyor. Banka mevduatları, Bulgaristanlılar arasından en tercih edilen tasarruf şekli olmaya devam ediyor. Banka mevduatları, Bulgaristanlıların mali zenginliğinin yüzde 67’sini oluşturuyor. Son verilere göre nüfusun mali varlığı, 25 milyar avroyu aşmaktadır, ama bu yıl 27 milyar avroya artması beklenmesine rağmen daha gelişmiş Avrupa ülkelerindeki seviyelerin çok altında kalıyor. Az da olsa Bulgar hanelerinin mali aktifleri, AB’de en yoksul olmaya devam eden devletin kamu borcundan iki kat daha büyüktür. Ama eğilim olumludur ve bu eğilim, Bulgarların mali zenginliğinin daha da büyük tasarrufları sonucu 4 kat arttığı son 10 yıl için verilerden doğrulanıyor. Uzmanlar, Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinin, kıtanın batı kısmında kaydedilen göstergelere yavaş da olsa ayak uydurduğunu düşünüyor. Bulgaristanlıların ayrıca Batı Avrupalılara nazaran üç kat daha az borcu vardır.
Orta sınıf Bulgaristanlıların mali zenginliği neden ibarettir? Bulgaristanlıların aktifleri 4 bin 876 avro olurken bir Luxemburg vatandaşının aktifleri yüz kat daha çok olup 432 bin 200 avrodur. Bulgaristanlılar, paralarının yüzde 82’sini banka mevduatlarında veya evinde tutuyor, yüzde 16’sını emeklilik fonlarına veya sigorta ürünlerine yönlendiriyor. Kaynakların ancak yüzde 2‘simenkul kıymetlere yatırılmıştır. Bu, hanelerin çok kısıtlı olan ve daha ciddi yatırımlara yol açmayan mali kaynakları göz önüne alınırsa açıklanabiliyor. Analizatörler, daha zor mali ürünlere ilginin de yavaş yavaş arttığını kaydediyor. Bu, güvende artış ve daha uzun vadeli perspektifleri olan yatırımlara yöneliş için ipucu veriyor.
Mali başarının öte yanında Bulgarların mali borçlarıdır. 2013 yılının sonunda borçlar, 10,39 milyar avro değerindeydi ve tüketici kredileri ipotek kredilerinden daha çoktu. Bu yıl borçların toplam değerinin 10,38 milyar avro olması bekleniyor. Bulgaristanlıların diğer AB vatandaşlarına nazaran pek büyük mali aktifleri olmasa da, çoğu Bulgar hanelerinin bir veya daha çok apartman dairesi, taşrada evi, tarım arazisi veya ormanı var. Bulgaristanlılar, Avrupa’da en büyük taşınmaz mal sahipleri arasındadır. Ülkemizde kirada oturanlar azınlık oluşturuyor. Uzmanlara göre Bulgarların bu taşınmaz malları, mali zenginliğinin daha büyük kısmını teşkil ediyor ve hanelerin sahip olduğunun yüzde 71’ini aşıyor. 2008 yılında taşınmaz mal piyasasındaki balonun patlatılmasından sonra taşınmaz malların değeri ve vatandaşların zenginliği hissedilir bir şekilde düştü. Ama artık bazı canlanma belirtileri gözlemleniyor, ki bu Bulgaristanlıların elindeki taşınmaz malların fiyat ve değerinin artışına yol açacaktır. Bu ise, nüfusun ortak mali durumuna elverişli etki yaratacak ve uzmanların mali ve maddi aktiflerin artması ve bu göstergelerin daha gelişmiş ülkelerdeki seviyesine yavaş yavaş varması beklendiği doğrultusundaki tahminlerini doğrulayacak.
Çeviri: Rayna İvanova
