Bulgaristan’ın sosyal sigorta sistemi yıllardır bunalım içindedir. Bu duruma yol açan nedenlerden biri, çalışanlar ve emekliler arasındaki farkın hızla azalmasıdır. Şu an itibari ile yaklaşık 2 milyon 700 bin çalışan vatandaş, 2 milyon 200 bin emekliyi geçindiriyor. Krize yol açan başka bir neden ise sigorta ödeneklerinin tahsil oranının düşük olmasıdır. Neticede kamu sigorta fonlarındaki kaynaklar yetersiz kalıyor ve emekli aylıkları ve sigortaların ödenmesi için bütçeye el uzatılıyor. Geçici hükümetten Çalışma ve Sosyal Politika Bakanı olan Yordan Hristoskov nezdinde sigorta sisteminin optimal hale getirilmesi için oluşturulan Danışma Kurulu, çıkmazdan çıkış yolunun bulunması için reform önerilerini içeren bir paket hazırladı. Lakin sigorta sisteminin alacağı rota, GERB’in yetkisi ile kurulacak yeni hükümetin takdirinde olacak.
Uzmanlar, gelirleri artırmak için kendi kendini istihdam eden herkese uygulanan asgari sigorta gelirininin eşleştirilmesini öngörüyorlar. Bu durum, şu anda daha düşük gelir üzerinden sigorta yatıran çiftçileri ve tütün üreticilerini etkileyecek. Aynı yönde düşünülen diğer bir önlem ise devlet memurlarının sigorta kesnitilerinin devletçe karşılanması ayrıcalığının kaldırılması olmaktadır. Danışma Kurulu ayrıca sigorta kaçakçılığı yapanlar için cezai sorumluluğun getirilmesini de teklif ediyor. Bu önlem sonucu tahsilat oranının en az yüzde 5 oranında artması bekleniyor. Ayrıca emeklilik ve işsizlik kesintilerine zam getirilmesi de düşünülüyor.
“Sigorta ödeneklerine zam getirilmesi yönündeki öneriler, kamu sigorta fonlarındaki açığın çok büyük olmasından dolayı getirildi, diyor Bakan Hristoskov. Şu anda emeklilik ve tazminat harcamalarının yarısından fazlası, devlet bütçesi hesabınadır. Sigorta kesintilerinin aşamalı olarak artırılması ile devlet bütçesi ve öz kaynaklar arasında daha sağlıklı bir denge sağlanacak. Sadece Bulgaristan’daki uzmanların değil, Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu dahil otorite sahibi uluslararası kuruluşların önerileri de bu yöndedir.”
Önerilen reformlarda tüm iş kategorilerinde yaş ve hizmet süresinin aşamalı olarak artırılması da öngörülüyor. Ayrıca sözüm ona “özel kuruluşlarda” çalışanlar için erken emeklilik imkanının kısıtlanması da düşünülüyor. Seçilecek varyanta göre 2028 veya 2036 yılına kadar hem erkekler, hem kadınlar 65 yaşında emekliliğe ayrılma hakkını kazanacaklar. Danışma Kurulu, yaş artırımına karşı sosyal koruma mekanizması olarak emeklilik öncesi dönemde işsizlik desteğinin getirilmesini öneriyor.
“Emekliliğe ayrılmak üzere olan birçok vatandaş işsiz kalınca işsizlik tazminatı haklar artık kalmadığı için sırf sosyal desteğe bel bağlıyorlar, diyor Sosyal Politika Bakanı. Dolayısıyla uzun süredir işsiz olan ve emeklilik yaşını tamamlamasına 2 yıl kalan vatandaşlara 12 ay süre ile asgari tutarda para tazminatı ödenmesi teklifi getirildi. Bu tazminatın büyüklüğü, Kamu Sigorta Sisteminin Bütçesine ilişkin Yasa ile belirlenecek” diye konuştu Yordan Hristoskov.
Çeviri:Tanya Blagova
