Başbakan Boyko Borisov’un beklenmedik bir hamlesi Bulgaristan’daki siyasi yorumlara yeni yön verdi. 30 günü aşkın bir süredir istenen istifayı sunmaktansa başbakan cumhuriyetin temel kanunu olan Anayasa’ya değişiklik getirilmesini önerdi. Milletvekili sayısının 240’tan 120’ye düşürülmesi, hakimlerle savcıların yargı kurullarının oluşturulması ve Yüksek Yargı Kurulu’nun kapatılması gibi yıllar içinde farklı siyasilerden gelip politika gündeminde yaygınlık kazanan birçok konu, Borisov’un önerileri arasında yer aldı. İktidardaki GERB Partisi’nin anayasa taslağında başsavcının görev süresinin 7’den 5 yıla indirilmesi, 300’den fazla seçmenin bulunduğu yerleşim yerlerinde makineli oy verilmesinin getirilmesi, seçmenlerin oyunu e-sandıkta mı yoksa kağıt oy pusulasıyla vereceğini seçme imkanının tanınması öngörülüyor. Halk Meclisi yazı işlerine artık sunulan Anayasa değişiklik önerileri, yeni oturum döneminin başlayacağı 2 Eylil’de 121 oy alırsa bir sonraki tartışmanın tarihi belirlenecek.
Anayasa değişikliği fikirleri, protestocuların sert tepkisine yol açtı. Onlar öneriyi iktidarın umarsız bir zaman kazanma denemesi olarak nitelerken birçok analist düşünülen değişikliklerin avantaj ve dezavantajlarına ilişkin yorumlara koyuldu.
Politolog Rumyana Kolarova, başbakan Boyko Borisov’un hamlesini güçlü ancak riskli bir eylem olarak niteliyor. ‘ 24 çasa’ gazetesine konuşan Kolarova, başbakanın Anayasa taslağıyle yargıda yapılması öngörülen değişikliklerle yıllardır bahsi yapılan ve geçiş döneminin başından beri halkın her memnuniyetsizliğine yansıyan bir konuyu çözmek istediğini belirtiyor. Ona göre anayasal değişiklik önerileriyle başbakan cumhurbaşkanı Rumen Radev’in siyasi girişimini elinden alıyor. Milletvekillerinin yüzde 50’si nispi çoğunlukla, kalan yüzde 50’sinin ise çoğunlukla seçilmesi olmak üzere karma seçim sistemini uygulamakla Meclis dışındaki muhalifleri Hristo İvanov ile Slavi Trifonov’un çoşkusunu yatıştıracaktır.
Muhalif BSP’den Halk Meclisi eski başkanı Mihail Mikov’a göre “Siyasi güçlerden her biri yapılacak erken veya olağan seçimleri beklerken Anayasa’ya değişiklik getirme prosedürünün şimdiki Halk Meclisi’nin görev süresinin sonunda başlatılması tuhaftır”. Mikov BNR’ye konuşurken, “Bulgaristan vatandaşlarının çoğunun çıkarları sosyal haklar, sağlık hizmetleri, eşitlik ve adaletle ilgilidir. Kanımca vatandaşlarımızı bütün 30 yıllık geçiş döneminde ilgilendiren üretim araçları ve bunların kimlerin elinde bulundurduğu sorunu Anayasa metinleri veya yeni taslağına ilişkin bir tartışmayla değiştirilmesi hedefleniyor.”
GERB’in Avrupa Parlamentosu eski vekili, şimdi hakim görevinde bulunan Duşana Zdravkova BNR’ye yaptığı yorumda “yeni bir Anayasa’nın hazırlanması toplumsal ilişkilerin düzenlenmesi ile ilgili bir meseledir. Biz yeni toplumsal ilişkilerin baş gösterip göstermediği farkındalığında olmalıyız” dedi ve yeni bir temel yasanın oluşturulmasında problem görmediğini, ancak bunun şu an gördüğümüz usulde olmaması gerektiğini vurguladı. Ona göre ‘şimdi Bulgaristan’da mevcut siyasi parti modeli ile yaşanan kısır döngüyu değiştirme zamanıdır. Siyasi partiler ve eylemcileri, halkın iradesini icrada sırf bir siyasi araç olduklarını algılamıyor. Bir siyasi liderin tabiriyle onlar kendilerine porsiyon ve yemlik dağıtıcısı gözüyle bakıyor. Buna artık hoşgörü göstermemeli’ diyen Zdravkova, Anayasa değişiklik önerilerini “Bulgaristan vatandaşlarının zekası ve eğitimine saygısızlıkla sunulmuş balonlu bir sakız’ olarak tanımlayarak, ‘ fikir hırsızlığı ortadadır, duyduğumuz şeyler yılların içinde artık söylenmiştir” dedi.
Derleyen: Yoan Kolev
Çeviri: Neli Dimitrova
BNR
