13 Ocak’ta Bulgar sineması 100.yıl dönümünü kutladı. Bir asır önce 1915 yılında başkent Sofya’da “Modern tiyatro” sinemasında ilk Bulgar sinema yapıtı “Bılgaran e galant” filminin prömiyeri gerçekleştiriliyor. Film yapımcısı ve senaristi Vasil Gendov aynı zamanda baş rol oyuncusudur. Gendov Viyana’da yüksek tiyatro okulu bitirmiş, Berlin’de sinema alanında eğitimini devam etmiş. İlk siyah beyaz sessiz filminde Bılgaran adlı kahramanın aşk maceraları konu edilmiştir. Gendov ilk sesli filmin de yaratıcısı – ‘Kölelerin isyanı’. Maalesef iki filmin bantları XX. asrın 40’lı yıllarında kaybolmuştur ve günümüze kadar ancak bir iki kare korunmuştur. Gendov’a Bulgaristan’ın Sovyet yanlısı politika izlediği dönemde çalışma fırsatı verilmiyor. Ama çok önemli bir iş başlatıyor – bugünkü Milli sinema arşivinin temelini atıyor.
Belgesel alanında ilk film Aleksandır Jekov’a ait. ‘Balkan savaşı’ başlıklı belgeselinde savaşın tarihini görüntülüyor. Bu bant da yıllarca kaybolmuş sanılıyormuş. 1960 yılında Bulgar sinema merkezi o zamanki şefi Georgi Stoyanov Bigor’un odasına bir endamlı bey girer ve bir valiz bırakır ve der ki. ‘ Bir film getirdim umarım ilgilenir, korursunuz. İşte bu bant ‘Balkan savaşı’ belgeselin bandıymış.
Bu ilginç öyküleri şimdiki sinema arşivleri müdürü Antoniya Kovaçeva anlatıyor. Bulgar milli sinema arşivi Balkanlar’da en kapsamlı en büyüğüdür. 9 700’ü Bulgar toplam1 15 bin başlık muhafaza ediliyor. Bantlar 300 bin kutuda korunuyor. Kovaçeva arşivin 20-30 yıllarda toplanmaya başladığı söylüyor ve şunları anlatıyor:
‘Bir bölüm sinema endüstrisinin devletleştirilmesinden sonra üretilen eserlerden oluşur. Ayrıca arşivde özel olarak sinema sanatını konu alan 10 bin cilt kitap yer almaktadır. Bu Bulgaristan’da film konusunda en zengin kütüphanedir. Günümüzde bütün bu arşivin dijitalleşmesinin yapılması başladı. En sonra depo kurmak için para da sağlandı. Bir binamız var, fakat uluslararası standartlara uydun değildir, genişletilmesi , onarılması gerek. İşte bu iki tür çalışma paralel olarak yürütülüyor. Dijitalleşme çok önemli çünkü böylece gelecek nesillere bütün arşivimize kolay ulaşım sağlayacağız. Aynı zamanda orjinaller de korunmalıdır. Aslında onlar en kalıcıdır. ‘
Bulgar sinemasının 100. yıldönümü dolayısıyla Sofya ‘da ‘Odeon’ sinema salonunda sinemanın ilk adımları tanıtılacak. Sinema filmleri, belgeseller sayesinde sinema sevenler bizde ve yurtdışında ödül kazanan filmleri bir kez daha izleyebilecek. Aynı zamanda ‘Odeon’ sinema salonunda ilginç bir fotoğraf sergisi açıldı, Bulgar sinemasının yolunu anlatan güzel bir sergi.
Türkçesi: M. Baharova
